Câu 1: Văn bản trên có sự kết hợp giữa các phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm, miêu tả.

Việc kết hợp các phương thức trên: Yếu tố miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự giúp sự việc được thể hiện cụ thể, tính cách nhân vật được khắc họa rõ nét, làm cho việc kể chuyện thêm sinh động, sâu sắc hơn, đồng thời thể hiện được thái độ, tình cảm của người kể.

Câu 2: Xác định chủ đề của văn bản:

– Trở về là một truyện ngắn dễ hiểu với cốt truyện đơn giản nhưng chứa đựng trong đó là bài học về đạo hiếu làm con đáng suy ngẫm.Văn bản là lời nhắc nhở, lên án sự vô tâm, bất hiếu của người con tham phú phụ bần.

– Con người sống trên đời cần phải biết ơn công lao sinh thành, dưỡng dục của cha, mẹ làm tròn chữ hiếu. Hình tượng nhân vật Tâm: điển hình cho một bộ phận không nhỏ trong xã hội hiện đại. Nhà văn phê phán thâm trầm, sâu sắc những con người chạy theo danh lợi mà chà đạp quá khứ. Chủ đề mang tính cấp thiết trong xã hội đương thời khi sự băng hoại đạo đức, con người chạy theo đồng tiền, sống vô cảm…

Câu 3: Tình mẫu tử thiêng liêng

– Người mẹ cảm động đến ứa nước mắt không nói được khi con về thăm quê. Người mẹ nghèo thương con, chăm lo cho con. Người mẹ già yếu luôn quan tâm đến con, gửi thư và lo nghĩ không biết cách lên thành phố thăm con khi con ốm. Dù cho thái độ của Tâm lạnh nhạt nhưng mẹ vẫn niềm nở, nhìn anh bằng ánh mắt âu yếm, ân cần hỏi han, kể cho con nghe về những công việc và cách làm ăn ngày một khó khăn ở quê…

Câu 4. Vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm trong truyện:

– Làm cho câu chuyện trở lên sinh động, hấp dẫn

– Yếu tố miêu tả giúp người đọc hình dung ra khung cảnh yên bình, nghèo khổ, nhọc nhằn nhưng đầy tình nghĩa của cảnh quê, người quê qua hình ảnh mẹ Tâm và cô Trinh

– Yếu tố biểu cảm giúp thể hiện rõ diễn biến tâm trạng của nhân vật- Tâm (nhân vật chính của truyện)

Câu 5. Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm trạng nhân vật trong đoạn trích trên:

– Miêu tả tinh tế các sắc thái tâm trạng như nhập thân vào nhân vật

– Ngôn ngữ trong sáng, gợi cảm

– Giọng điệu nhẹ nhàng, giàu chất trữ tình

– Dùng thủ pháp tương phản đối lập ( người mẹ – Tâm)

– Dựng đối thoại sinh động

– Truyện sử dụng ngôi kể thứ ba, điểm nhìn đặt vào nhân vật Tâm

Câu 6. Thông điệp

– Phải biết ơn, có hiếu với người sinh thành nuôi dưỡng mình

– Phải biết ơn quê hương, nơi chúng ta lớn lên, nơi chon giấu biết bao kỉ niệm thời ấu thơ.

– Sống có chí hướng, mục đích, lý tưởng nhưng cũng không chạy theo đồng tiền, danh lợi mà lãng quên quá khứ, lãng quên cội nguồn

– Con người cần tự nhận thức bản thân, biết trân trọng quá khứ, sống có ích trong hiện tại và hướng tới tương lai

– Không được vô cảm, vô tâm với chính những người thân của mình…

– Cần biết lên án những người ham vật chất, hư vinh mà quên đi quá khứ; phải biết trân trọng những người, những việc đã giúp mình trưởng thành và cho mình cuộc sống ở hiện tại.

Câu 7. Viết bài văn

a. Mở bài

– Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm truyện.

– Nêu yếu tố nổi bật sẽ phân tích, đánh giá.

Thạch Lam là cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn.

Sức hấp dẫn của văn Thạch Lam là ở lối viết truyện không có cốt truyện, thủ thỉ, tâm tình với những diễn biến tinh tế trong tâm hồn nhân vật để gửi gắm những triết lí nhân sinh đáng quý.

– Trở về in trong tập Gió đầu mùa (1937) của Thạch Lam là một truyện ngắn dễ hiểu với cốt truyện đơn giản nhưng những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm đã để lại trong lòng người đọc nhiều suy ngẫm về đạo lý làm con.

b. Thân bài:

* Nêu các điểm nổi bật về nội dung, ý nghĩa tác phẩm

– Tóm tắt: Truyện xoay quanh cuộc sống của nhân vật chính là Tâm. Tâm được nuôi dưỡng và giáo dục bởi người mẹ yêu thương và quan tâm. Khi anh ta dần bước vào cuộc sống thành phố, với những tham vọng và cuộc sống danh vọng hào nhoáng, Tâm dần quên đi người mẹ già yếu ở quê nhà. Khi cuối cùng anh quay trở về thăm quê hương, Tâm đối xử với mẹ một cách lạnh nhạt và tỏ thái độ kiêu căng. Người mẹ già nua, còm cõi Tâm không quan tâm và chỉ lo sợ mẹ sẽ khóc và gặp những lời chỉ trích từ những người khác. Tâm đã bị cuộc sống đô thị biến đổi và lòng tham lam thay đổi, khiến anh trở nên vô tình và xa lạ với tình cảm gia đình và gốc rễ của mình.

– Nội dung: Đoạn trích miêu tả cuộc trở về thăm quê sau khi công thành danh toại, lấy vợ lập nghiệp nơi xa của Tâm. Một cuộc trở về trong sự miễn cưỡng, giả tạo, lạnh nhạt.

+ Có đến năm, sáu năm nay, Tâm không về thăm quê nhà. Trong thời gian ấy, ở Hà Nội, Tâm gắng sức làm việc để giành một cái địa vị trong xã hội. Chàng lấy vợ, con một nhà giàu có, cũng không cho mẹ biết.

+Tâm chán ghét quá khứ ở quê nghèo: Những kỷ niệm cũ đối với chàng bây giờ thành ra trẻ con và vô vị. Tâm muốn cắt đứt với quá khứ và cuộc sống nghèo khổ chốn quê nhà, chối từ họ hàng, hàng xóm.

+ Thậm chí Tâm còn chối bỏ chính mẹ mình, Tâm tin rằng đã làm đủ bổn phận khi mỗi tháng gửi về giúp bà cụ một số tiền, giấu không cho vợ biết.

+ Tiện đi nghỉ mát thì về thăm mẹ nhưng tỏ ra thái độ thờ ơ, lạnh nhạt trước hững câu hỏi và sự săn sóc của bà cụ về công việc của chàng.

+ Hành động chối từ mẹ và rút từ trong ví  4 tâm giấy bạc 5 đồng

=> người con lạnh lùng, vô cảm với chính mẹ đẻ mình, coi khinh, tự phụ người làng quê

+ Mẹ của Tâm là một người mẹ nghèo khổ, thương con, giàu lòng bao dung, nhân ái

Giữa Tâm và quá khứ tuy nghèo nhưng đầy tình nghĩa đã có một bờ rào ngăn cách, đó là xe ô tô, tiền tài, danh vọng, cái đời sang trọng, sung sướng. Hắn thảnh thơi, hưởng thụ mà mặc nhiên rũ bỏ những điều mà người mẹ nghèo khổ hy sinh cho mình.

* Phân tích cái hay, cái đẹp của các yếu tố nghệ thuật hoặc hình ảnh đặc sắc.

– Truyện không có nhiều sự kiện, cốt truyện đơn giản nhưng để lại nhiều day dứt trong lòng độc giả.

– Nghệ thuật xây dựng nhân vật: nhân vật miêu tả qua hành động, ngôn ngữ đặc biệt là suy nghĩ nội tâm. Nhà văn tạo sự tương phản đối lập giữa người mẹ và đứa con. Người mẹ già yếu hiền lành bao dung và giàu tình cảm với đứa con khỏe khoắn mạnh mẽ giỏi giang mà bất nghĩa bất nhân lạnh lùng. Qua đó, tác giả cất tiếng phê phán và bày tỏ nỗi chua xót về lòng người

– Truyện sử dụng ngôi kể thứ ba, điểm nhìn đặt vào nhân vật Tâm giúp cho câu chuyện như một dòng nhật ký của nhân vật nhưng đồng thời dễ dàng đan xen những lời bình luận, linh hoạt trong không gian kể chuyện góp phần làm nổi bật chủ đề của truyện Thay đổi điểm nhìn, từ bên ngoài, khách quan dần chuyển vào tâm trạng nhân vật nhấn mạnh hơn sự tha hóa biến chất của Tâm.

* Đánh giá (Nhận xét, bình luận), nâng cao, mở rộng.

– Nhân vật Tâm điển hình cho một bộ phận không nhỏ trong xã hội hiện đại. Nhà văn phê phán thâm trầm, sâu sắc những con người chạy theo danh lợi mà chà đạp quá khứ.

– Dẫu luôn muốn che giấu quá khứ bằng sự lãnh đạm thường trực song ẩn sâu bên trong thâm tâm, Tâm vẫn còn chút gì đó xúc động khi đặt chân lên mảnh đất quê hương=>Tác giả đã tinh tế khi xen kẽ chi tiết đắt giá này, làm nổi bật một điều rằng bản chất con người vốn không xấu xa, chỉ là bị lợi danh trước mắt làm khuất lấp những giá trị tốt đẹp. Đây cũng là tinh thần nhân đạo nổi bật trong các trang viết của Thạch Lam, sự khám phá tinh vi về nội tâm giúp ông thành công khi khai thác mảng truyện ngắn.

– Liên hệ tác phẩm cùng đề tài

– Bài học rút ra.

c. Kết bài:

– Khái quát về giá trị của các yếu tố đã phân tích đối với tác phẩm.

– Nêu ấn tượng và cảm xúc của người viết về các yếu tố đã phân tích; giá trị, hiệu quả tác động tới bạn đọc.